Fraser Debney en zijn vriend wilden snel hun duikbrevet voor gevorderden halen, zodat zij niet zouden worden uitgesloten van enkele van de interessantste duiken in zuidelijke resorts.
Open water duikers (het begin niveau) zijn beperkt tot een diepte van 60 voet. Met de gevorderde kwalificatie kunnen ze tot 130 voet diep gaan, “waardoor je aan vrijwel alle duiken in een resort kunt deelnemen”.
Verlangend om te duiken in warm-water locaties met exotisch zeeleven en kleurrijke koraalriffen, begonnen ze aan hun cursus in april 2009. Ze volgden hun opleiding in Montreal, waar Fraser, die opgroeide in Pickering, Ontario, nu woont.
Er was een extra financiële bonus aan het snelle traject: “In de tijd dat ik de open water cursus deed, bood de duikclub een gereduceerd tarief voor de gevorderden cursus als je beide tegelijk kocht,” zei Fraser. “Zolang je aan de eisen voldeed, kon je een stapje hoger gaan.”
Binnen enkele maanden beleefde Fraser zijn droom. Zijn eerste dergelijke ervaring was met een duikwinkel in Kissimmee, Florida. Bij het verlaten van de kust van Jupiter, aan de Atlantische kant, nam de boot hen mee op twee rifduiken in 90 tot 100 voet water. “Tijdens de eerste duik zag ik een schildpad die ongeveer zo groot was als een tweepersoonsbed.
De rifdieren en de kleuren van het koraal waren hoogtepunten, maar de grootste kick kwam aan het eind van de tweede duik. Terwijl hij met twee andere duikers drie minuten op 15 meter diepte zweefde voordat hij weer bovenkwam (om te voorkomen dat hij in de problemen zou komen), zag Fraser drie wezens in een driehoekige formatie recht op hem afkomen. Het waren zwartpuntrifhaaien en ze kwamen tot op 25 voet van de duikers alvorens af te buigen. Toen ze aan de oppervlakte kwamen, vroeg Fraser aan zijn collega-duikers of ze de rifhaaien hadden gezien. De bemanning van de boot reageerde snel met “een half dozijn handen” die uitreikten om hen aan boord te helpen. Toen hij terugkwam in Montreal deed hij wat onderzoek en ontdekte dat rifhaaien meestal in groepen van drie jagen.
Voor Fraser was het heel logisch om samen met een vriend een duikopleiding te volgen, omdat duikers met een “buddy” moeten duiken. Hoewel duikboten meestal duikers aan elkaar kunnen koppelen, is het prettig om met iemand te gaan die je kent. En als je tussen de bootduiken door je vaardigheden wilt oefenen, is een vriend die een duikbuddy is en maar een telefoontje van je verwijderd is, een bonus.
Fraser was gewaarschuwd dat het theoriegedeelte van zijn duikcursussen saai zou zijn, maar hij vond dat niet zo omdat hij zo geïnteresseerd was in de sport.
Hij moest wel enkele van de jongere instructeurs overhalen om de duiktabellen te leren als back-up voor de aan de pols gebonden minicomputer van een duiker. Met hun jeugdige gehechtheid aan alles wat elektronisch is, waren ze gewend om twee computers te dragen om elkaar te ondersteunen. Maar Fraser vond het goedkoper om maar één computer te kopen en de tabellen te leren, omdat die elk ongeveer 500 dollar kosten. De instructeurs volgden en leerden de duiktabellen.
Tijdens de training in het water voor zijn open water cursus, vond Fraser dat zijn grootste uitdaging lag in het verkrijgen van “peak performance buoyancy,” dat is het behouden van een constante diepte. Hij ontdekte dat zelfs het tempo van de ademhaling van een duiker (te snel of te langzaam) dit kan beïnvloeden. “Als het te snel gaat – een paniekademhaling – ben je overal.”
Toen hij zijn open water test deed in de St. Lawrence rivier bij Prescott, “zaten zes van ons (leerling duikers) in het water te wachten op specifieke punten.” De instructeur kwam naar beneden en tikte hen op de schouder als het hun beurt was en tegen de tijd dat hij voor de vijfde of zesde duiker kwam, was het slib of de modder op de bodem omgewoeld, waardoor het zicht onder water werd beperkt.
Die test was in juni. Drie weken later, op dezelfde plaats, kwalificeerden ze zich als gevorderde duikers.
Fraser had een streepje voor op één onderdeel van de gevorderdencursus – de vereiste om een kompas te kunnen gebruiken. Nu hij gepensioneerd is, kon hij een beroep doen op de kompaskennis die hij in het leger had opgedaan. Maar het uitzetten van een koers onder water bracht andere uitdagingen met zich mee. Kompassen baseren zich op de magnetische noordpool om de richting te bepalen, dus het is belangrijk om alert te zijn op metalen voorwerpen die tot fouten in de kompasrichtingen kunnen leiden. Een nabijgelegen metalen zeewering kan bijvoorbeeld foute aflezingen veroorzaken. Omdat het zicht onder water veel minder is, is het daar moeilijker om dergelijke richtingveranderende structuren te zien. De test van de kompasleesvaardigheid hield in dat een vierkant parcours onder water werd gezwommen, waarbij de duiker terug moest komen naar het beginpunt, plus of min een paar meter.
Fraser aarzelde niet om zich voor beide cursussen tegelijk op te geven, omdat hij door een ervaring in 1993 wist dat hij wilde duiken. Toen hij een paar dagen verlof had terwijl hij in het Canadese leger in Egypte diende, maakte hij voor het eerst kennis met de sport in een resort aldaar. Het was een excursie van een halve dag op een boot in een afgesloten gebied, in dit geval een kleine baai. Hij kreeg een tank en een ademautomaat, maar geen opleiding of veiligheidsinstructies. De duikgroep had wel ervaren duikers die een oogje hielden op de nieuwelingen terwijl ze zo’n 30 meter naar beneden gingen. “Alle dingen die je op het gebied van veiligheid leert, daar had ik toen geen idee van.”
Maar naast de euforie van zijn eerste duikervaring in Egypte, had Fraser nog een ander belangrijk voordeel bij het beginnen met duiken. Tijdens een van zijn uitzendingen voor het leger had hij verwondingen opgelopen die geleid hadden tot chronische pijn en de voortdurende behoefte aan medische zorg. “Het was beter voor mij en het leger dat ik ‘medisch’ met pensioen ging,” zei hij.
“Er is geen andere vorm van fysieke activiteit geweest waar ik de laatste jaren succes mee heb gehad, zonder mijn huidige fysieke problemen te irriteren. Zwemmen was een van de beste dingen, en daarna werd de kwestie van scuba met mijn arts besproken,” zei Fraser. “Ik heb gemerkt dat mijn pijn vrijwel verdwijnt als ik drijf in het water. Mijn dokter denkt dat het loslaten van al het gewicht op mijn beschadigde delen waarschijnlijk de druk op de zenuwuiteinden wegneemt, en dat zo de pijnsignalen naar de hersenen worden geblokkeerd. Wat de kwestie ook is, het werkt en is een duidelijke bonus om nog meer van deze sport te genieten.”
Fraser denkt dat scuba veel mensen kan helpen om met hun pijn om te gaan. Hij was ook verbaasd toen hij tijdens een van zijn cursussen zag welke mobiliteit scuba gaf aan een oudere man in een rolstoel. “Ik zag hem net zo goed afdalen als de andere duikers zonder zijn benen te gebruiken.
Hoewel Fraser en zijn vriend zich snel kwalificeerden op het hogere niveau, heeft hij geen aspiraties om les te geven of professioneel te duiken. “Voor mij is het puur recreatief. Het is rustgevend en vredig. Het is een totaal andere wereld onder water.”
In plaats daarvan streeft hij naar duikervaringen op interessante locaties. Een daarvan was Santa Lucia, Cuba, waar hij in oktober in zee ging met een duikwinkel genaamd Sharks Friends. Zoals de naam al doet vermoeden, is deze winkel gespecialiseerd in duiken met haaien, met name de agressievere stierhaaien. Op de dag dat hij zou gaan duiken, was het slecht weer in het gebied waar de haaien zich ophouden, dus werd de duik geannuleerd. De volgende dag was het wel goed weer, maar aangezien het binnen 24 uur voor zijn vlucht naar huis was, zou het onveilig voor hem zijn om te duiken. Hij heeft wel de video’s gezien van de duikmeester die met een verlengde staaf de stierhaaien voedert, wat de toeristische duikers van ongeveer 10 tot 15 meter afstand gadesloegen. Voor hun eigen veiligheid mogen toeristische duikers de haaien niet meer zelf voeren.
Eerder in zijn week in Cuba, nam Fraser wel deel aan een duik naar een spectaculair rif dat volgens de Cubanen het op één na grootste ter wereld is